Nafnlausa bréfið

Það er alveg magnað hvað nafnlaust bréf getur valdið fólki miklum hugarangri. Nú er hafin leit að bréfaskrifaranum og fékk RÚV t.d. íslenskufræðing til að greina bréfið  í fréttatímanum í gær.  Niðurstaða þessa ágæta manns var sú að þetta væri maður eða menn undir fimmtugt sem væri eða væru vel ritfærir (hann útilokar nefnilega ekki að um tvo einstaklinga sé að ræða).  Tvö orð vöktu sérataka athygli hans.  Það voru orðin "óekkí" og "skrúflulaust" sem koma fyrir í bréfinu en eru víst ekki algeng að hans sögn.

Í kjölfarið fóru margir af stað og "googluðu" þessum orðum og fengu ýmsar niðurstöður.  Á heimasíðu Friðriks Þórs blaðamanns kallar hann eftir ábendingum og þegar þetta er skrifað eru komnar nokkrar slíkar.

Þegar orðinu "óekkí" er googlað kemur upp langur listi af heimasíðum. Það orð virðist því vera algengara en íslenskufræðingurinn hélt.  Sé hins vegar orðinu "skrúflulaust" googlað kemur ekki upp ein einasta síða, þ.e. fyrir utan frétt af visi.is um þetta mál.   Það virðist því vera sem orðið skrúflulaust sé lykillinn að ráðgáttunni.  Þ.e. ef einhver getur fundið texta þar sem þetta orð kemur fyrir, eða þekkir lögfróðan mann eða konu sem notar það orð í mæltu máli, ætti að vera nokkrar líkur á að sá einstaklingur hafi skrifað bréfið góða. 

Nú bíð ég bara eftir ábendingu í kommentakerfinu um einstaklinga sem nota orðið skrúflulaust og málið er leyst.... 

Athugasemdir

[Elías Halldór Ágústsson, 27.2.2007 kl. 06:37]

Orðið er algengt, en oftast skrifað skrúplulaust (ef það finnst þá nokkurs staðar í rituðu máli), enda tökuorð úr ensku.

[Halli (IP-tala skráð) 27.2.2007 kl. 12:21]

góð pæling, ég fór aðeins á stúfana og gróf upp eftirfarandi: 

notkun seinna orðsins rennir stoðum undir þá kenningu mína að bréfaritari sé menntaður erlendis, að líkindum í Evrópu, og virðist hann hafa kynnst þar enska orðinu scrupulous, þýska/sænska orðinu skrupulös eða hinu franska scrupuleux og haldið áfram að nota það á íslensku sem skrúfulaust (eflaust réttara að segja skrúpulaust eins og bent hefur verið á).

"... þar sem ríkir menn eiga í hlut sem að auki ráða yfir fjölmiðlum sem þeir nota skrúfulaust ..."

scrupulous: exacting, rigorous. Scrupulous, punctilious imply abiding exactly by rules. Scrupulous implies conscientious carefulness in attending to details: scrupulous attention to details. Punctilious suggests strictness, preciseness, and rigidity, esp. in observance of social conventions.

hér virðist skrúfulaust/scrupulous/skruplös vera notað í merkingunni rigourously - af áfergju eða án þess að gefa eftir.

dæmi um engilsaxneska notkun:
This brought him into relation with queer characters, some of whom were not altogether scrupulous in their methods of making a living, murder being an acceptable means to that end. Present At A Hanging And Other Ghost Stories by Bierce, Ambrose.



Halli - tekkland.blogspot.com 

[Elías Halldór Ágústsson, 28.2.2007 kl. 10:03]

Nei, orðið er ekki myndað nákvæmlega svona, né heldur er það notað á nákvæmlega þennan hátt. Þetta er eiginlega sérstakt íslenskt orð, myndað af tökuorðinu "skrúplur" (sem bréfritari stafar "skrúflur") og viðskeytinu "-laus". Sem sagt, hér er ekki verið að vinna af samviskusemi, heldur frekar af samviskuleysi.

[Halli (IP-tala skráð) 1.3.2007 kl. 09:01]

íslenska orðið skrúplur - að vera samviskusamur eða hafa sterka siðferðiskennd - er komið af sama stofni og enska orðið scruples - sá sem er laus við slíkar skrúplur er á útlensku scrupulous.

scrupulous / skrúpulaus getur merkt bæði það sem fram kom hjá og mér og það sem Elías sagði. skrúplur hefur hins vegar aðeins þá merkingu sem Elías talar um. 

hugsunin hjá bréfaritara kann að hafa verið að nota orðið í merkingunni linnulítið eða eins og Elías segir án þess að gera mun á réttu or röngu. hugsanlega bæði.

sú merking sem ég lagði í skrúpuleysi er sú sem orðið hefur einkum fengið í seinni tíð - þ.e. sá sem er skrúpulaus hefur ekki eðlilegar hömlur og þá ekki aðeins hvað varðar rétt og rangt. 

á frönsku segja menn scrupules, á þýsku skruples og frei von skrupeln.