Marktækni skoðanakannana

Skoðanakannanir eru framkvæmdar með mjög misjöfnum hætti.  Að undanförnu hafa komið fram niðurstöður úr nokkrum slíkum og rokkar fylgi flokkanna upp og niður eftir því hvaða könnun er skoðuð hverju sinni.  Það má þó greina ákveðna línu í þeim öllum, þ.e. Samfylking að tapa fylgi til VG, Sjálfstæðisflokkur sterkur, Framsókn í vandræðum o.sfrv.

Ég tek mest mark á könnunum Gallup (nú Capacent) og tek t.d. ákaflega lítið mark á könnunum Plússins og annara slíkra miðla sem virðast ekki ná tökum á þessum vísindum.  Ástæðan er einföld, Gallup/Capacent var næst því að geta rétt til um niðurstöður síðustu Alþingiskosninga og fyrirtækið hefur yfirleitt komið hvað best út þegar marktækni er annars vegar.  Ég veit einnig að kannanir Gallups/Capacent eru framkvæmdar undir styrkri leiðsögn Þorláks Karlssonar sem er einn af okkar færustu fræðimönnum á þessu sviði (kenndi mér í HÍ á sínum tíma). Því bíð ég alltaf eftir næstu könnun frá Gallup/Capacent til þess að sjá marktæka mælingu á stöðunni hverju sinni. 

Vissulega hafa aðrir aðilar náð að geta nærri lagi oft á tíðum en Gallup/Capacent hefur reynst stöðugasta mælistikan í þessum efnum í gegnum tíðina.

Læt hér fylgja grein úr Mogganum frá 12. maí 2003 þar sem farið er yfir þessi mál:

Mánudaginn 12. maí, 2003 - Innlendar fréttir

Heildarfrávik í skoðanakönnunum var á bilinu 5,2 til 8,7%

Gallup fór næst úrslitum kosninga

NIÐURSTÖÐUR síðustu skoðanakönnunar sem Gallup gerði fyrir Ríkisútvarpið um fylgi stjórnmálaflokkanna fór næst raunverulegu fylgi þeirra í kosningunum.

 

NIÐURSTÖÐUR síðustu skoðanakönnunar sem Gallup gerði fyrir Ríkisútvarpið um fylgi stjórnmálaflokkanna fór næst raunverulegu fylgi þeirra í kosningunum. Þær skoðanakannanir sem fjölmiðlarnir birtu dagana fyrir kosningar voru almennt nokkuð nálægt úrslitum kosninganna.

Mestu munar á skoðanakönnunum og fylgi hjá Sjálfstæðisflokknum sem Félagsvísindastofnun, Gallup og IBM ofmátu um 2 til 3,3%. Hefur það oft áður gerst að flokkurinn fær færri atkvæði upp úr kjörkössunum en skoðanakannanir hafa gefið til kynna. Fyrir síðustu alþingiskosningar, vorið 1999, sýndu skoðanakannanir að bæði Sjálfstæðisflokkur og Samfylking fengju meira fylgi en raun varð á. Að þessu sinni voru frávik nokkur hjá Samfylkingunni en það var í báðar áttir.

Niðurstaða Sjálfstæðisflokksins kom mest á óvart

Gallup gerði sína síðustu raðkönnun fyrir Ríkisútvarpið á miðvikudag og fimmtudag fyrir kosningar. Þegar upp er staðið reyndist hún fara næst um endanleg úrslit kosninganna. Á meðfylgjandi töflu sést að samanlagt frávik könnunarinnar frá fylgi þeirra flokka sem náðu meira en 1% fylgi var 5,2%. Mestu munaði hjá Sjálfstæðisflokknum sem Gallup ofmat um 2,1% eins og flestir aðrir sem gerðu kannanir fyrir kosningarnar. Önnur frávik voru um og innan við 1% hjá Gallup.

Þorlákur Karlsson, framkvæmdastjóri hjá Gallup, kveðst ánægður með hvað könnun fyrirtækisins fór nálægt úrslitunum en tekur fram að skoðanakannanir hafi almennt farið nálægt úrslitum kosninganna. Hann segir að niðurstaða Sjálfstæðisflokksins hafi komið mest á óvart, fylgi hans hafi orðið minna en hann hefði getað ímyndað sér fyrirfram. Kveðst hann ekki hafa skýringar á því en stjórnmálafræðingar væru sjálfsagt að velta því fyrir sér þessa dagana.

Ef frávik skoðanakönnunar sem Fréttablaðið gerði einnig á miðvikudag og fimmtudag er metið með sama hætti sést að samanlagt frávik hennar frá úrslitum er 5,9%. Tiltölulega jafnt frávik var á öllum tölum, sé það borið saman við aðrar kannanir í aðdraganda kosninganna.

Hreyfing í lokin

Könnun sem Félagsvísindastofnun gerði fyrir Morgunblaðið á mánudag, þriðjudag og miðvikudag sýnir 6,7% heildarfrávik frá niðurstöðum kosninga. Þar munar mest um að Sjálfstæðisflokkurinn mældist 2,4% of hár en Samfylkingin 2,5% lægri en raun varð á í kosningunum.

Friðrik H. Jónsson, forstöðumaður Félagsvísindastofnunar, segir að Félagsvísindastofnun sé í miðjum hópi þegar litið er til frávika frá kosningum. Það sé í sjálfu sér viðunandi. Hann kveðst þó óánægður með hversu mikið frávik hafi verið á stóru flokkunum frá könnun stofnunarinnar. "Það virðist hafa verið hreyfing í lokin sem við höfum ekki náð. Raunar grunaði okkur þetta, vísbendingar komu í þessa átt þegar fólk var spurt hvað það hefði kosið síðast. En við verðum að treysta því sem fólk segir," segir Friðrik.

Vísar hann þar til þess að fylgi Sjálfstæðisflokksins var ofmetið en Samfylkingarinnar vanmetið. Friðrik segir að könnun Félagsvísindastofnunar hafi aftur á móti reynst vera nálægt fylgi annarra flokka og framboða og væri hann ánægður með það.

Miklar sveiflur tvo síðustu dagana

Könnun sem DV gerði á fimmudag sýnir 7,9% heildarfrávik. Þetta er sú skoðanakönnun sem síðust var gerð fyrir kosningarnar. Frávik var á bilinu 1,5 til 2% á öllum flokkum, nema Vinstri grænum.

Sú könnun sem vék mest frá úrslitum kosninganna var skoðanakönnun sem IBM viðskiptaráðgjöf gerði fyrir Stöð 2 frá mánudegi til fimmtudags. Heildarfrávik í því tilviki er 8,7%. Mest munar um að Sjálfstæðisflokkurinn var ofmetinn um 3,3%.

Hafliði Ingason hjá IBM segir að hafa verði í huga að kannanirnar hafi verið gerðar á mismunandi tímum. Segir hann að könnunin sem IBM gerði fyrir Stöð 2 fyrri hluta vikunnar hafi sýnt svipaða niðurstöðu og aðrar kannanir sem gerðar voru á þeim tíma, svo sem Félagsvísindastofnun, og Gallup hafi ekki verið langt frá. Frávik Sjálfstæðisflokksins telur hann hugsanlega skýrast af því að könnunin hafi ekki náð fylgishreyfingum sem orðið hafi í lok vikunnar, á föstudag og kjördag. "Það er engin leið að mæla síðustu tvo dagana en það er einmitt sá tími sem fylgist virðast sveiflast mikið. Ef kosið hefði verið 8. maí má búast við að fylgið hefði skipst nokkurn veginn eins og okkar könnun sýndi," segir Hafliði.